Święta Bożego Narodzenia we Francji

Pomimo tego, że święta okresu Bożego Narodzenia (le Noël) – od adwentu po
początek wielkiego postu – wywodzą się ze wspólnej Polakom i Francuzom tradycji
chrześcijańskiej, sporo jest w kulturze tych krajów różnic wynikających z adaptacji na
cele religijne lokalnych tradycji oraz z większych bądź mniejszych wpływów innych
kultur, zwłaszcza germańskich.

Kalendarz adwentowy

Jednym z przykładów tradycji zapożyczonych z kręgu krajów germańskich jest
kalendarz adwentowy (le calendrier de l’avent), który miał w zamyśle zachęcać dzieci
do zbożnych czynów w okresie oczekiwania na Boże Narodzenie. Protestanccy
pomysłodawcy tej tradycji dawali dzieciom codziennie po jednym obrazku z podobizną
świetego. Kalendarz adwentowy przyjął się w wielu krajach, ale dopiero od około 1950
r., kiedy zamiast obrazków i cytatów z biblii w otwierane okienka kalendarza zaczęto
wsuwać czekoladki i inne łakocie.

Jarmarki bożonarodzeniowe

Wizyta na jarmarku bożonarodzeniowym (le marché de Noël) odbywającym się
w okresie adwentu jest dla rodzin okazją do zakupienia nowych ozdób świątecznych,
spożywanych w tym okresie ciastek czy drobnych prezentów. Znakiem rozpoznawczym
organizowanych na świeżym powietrzu jarmarków są iluminacje świąteczne i zapachy
kuszących przechodniów smakołyków. W większych miastach nierzadko towarzyszą
jarmarkom dodatkowe atrakcje np. tymczasowe lodowisko. Ta zapożyczona z Niemiec
tradycja upowszechniła się z dużym powodzeniem najpierw w Alzacji i Lotaryngii, a
następnie we wszystkich regionach Francji.

Pierniki

W adwencie i podczas świąt Bożego Narodzenia Francuzi chętnie delektują się
własną wersją piernika (le pain d’épices), który może mieć postać miękkiej babki lub
twardych ciasteczek wyciskanych różnego rodzaju foremkami. Szczególne miejsce
pośród nich zajmują pochodzące z Belgii spécoolos, które tradycyjnie wypiekano na
dzień świętego Mikołaja.

Święty Mikołaj

Jeśli już wspominamy świętego Mikołaja, należy powiedzieć, że postać ta, le saint
Nicolas, nie jest aż tak popularna we francuskiej tradycji jak przynoszący świąteczne
prezenty le père Noël. Święty Mikołaj, którego dzień przypada na 6. grudnia, przynosi
drobne upominki i słodycze głównie we wschodnich i północnych regionach Francji,
także pod wpływem tradycji germańskich. W Lotaryngii, regionie, którego ten święty jest
patronem, w pierwszy weekend grudnia organizuje się uroczyste pochody ze świętym
Mikołajem na czele i z jego negatywnym alter ego, le père Fouettard dzierżącym bat na
niegrzeczne dzieci…

Święto Światła

13 grudnia w Alzacji obchodzony jest dzień świętej Łucji (la Sainte-Lucie) i, na wzór krajów skandynawskich, organizowane są z tej okazji pochody z lampionami.
Natomiast 8. grudnia w Lyonie ma miejsce podobne święto (la Fête des Lumières),
wyrosłe z lokalnej tradycji zapalania w oknach świeczek i lampionów ku czci Matki Bożej.
Obecnie jest to przyciągający tłumy turystów festiwal iluminacji.

Dekoracje świąteczne

We Francji oprócz tradycyjnej choinki (le sapin de Noël), ozdabianej już na
początku adwentu, często przygotowuje się w domach szopkę (la crèche) z naturalnych
materiałów takich, jak np. kora brzozy, mech, igliwie, siano, szyszki, i ustawia się w niej
figurki. Innym elementem dekoracyjnym może być domek z piernika (la maison de pain
d’épices) dekorowany różnokolorowym lukrem. Dekoracje świąteczne znikają z
francuskich domów dość wcześnie, bo już w pierwszym tygodniu stycznia.

Wigilia i Boże Narodzenie

Tradycyjne menu wigilijne jest we Francji mniej sztywne niż w Polsce, pojawia się
w nim jednak kilka niemalże stałych elementów : pasztet z gęsiej wątróbki (le foie gras),
ostrygi (les huitres), ślimaki (les escargots), wędzony łosoś (le saumon fumé).
Głównym daniem może być indyk pieczony z kasztanami (la dinde rôtie aux marrons)
lub kaczka pieczona z jabłkami (le canard rôti aux pommes). Na deser rolada
czekoladowa w kształcie pnia drzewa (la bûche de Noël). I oczywiście prawdziwy
francuski szampan (le champagne). We Francji także istnieje w tym dniu pasterka (la
messe de minuit). Dniem wszędzie ustawowo wolnym od pracy jest jedynie 25. grudnia,
natomiast mieszkańcy Alzacji i Lotaryngii mają także wolny dzień 26. grudnia.

Prezenty pod choinką

Przed pójściem spać w wigilię każda z osób spędzających razem święta ustawia
pod choinką swoje buty, przy których le père Noël położy prezent. Z rozwijaniem
podarunków w świąteczny poranek należy poczekać, aż wszyscy zgromadzą się wokół
choinki, co potrafi być prawdziwą torturą dla niecierpliwych dzieci

Noworoczne życzenia i prezenty


Przywitawszy szampanem Nowy Rok (le Nouvel An), Francuzi składają sobie
życzenia pod zawieszonymi nad kominkiem lub stołem gałązkami jemioły (le gui),

kontynuując w ten sposób upodobanie swoich celtyckich przodków do tej rośliny
mającej przynosić szczęście. Na początku stycznia rozdaje się upominki lub niewielkie
kwoty pieniędzy dzieciom z rodziny oraz osobom, które w ciągu roku wyświadczały nam
różne usługi. Zwyczajowo les étrennes – bo tak się ten pochodzący jeszcze z czasów
rzymskich zwyczaj nazywa – otrzymuje listonosz, dozorca, opiekunka do dzieci itp.

Święto Trzech Króli

6 stycznia, z okazji Święta Trzech Króli, (l’Épiphanie) Francuzi kupują lub pieką
specjalne okrągłe ciasto wypełnione marcepanową masą (la galette des rois). W jego
wnętrzu kryje się drobny przedmiot – kiedyś ziarno bobu (une fève), dziś zazwyczaj
figurka. Najmłodszy członek rodziny wchodzi pod stół i, nie widząc krojonego ciasta,
decyduje komu przyznać poszczególne części. Osoba, która znajdzie w swojej porcji
figurkę, zostaje królem i otrzymuje dołączaną do ciasta koronę.

Święto Matki Bożej Gromnicznej

Obchodzone 2. lutego święto Ofiarowania Pańskiego lub Matki Boskiej
Gromnicznej nazywane jest we Francji la Chandeleur. W rzeczywistości jest to
przysposobione przez chrześcijaństwo pogańskie święto z okazji pierwszych oznak
wiosny. Smaży się wtedy naleśniki (les crêpes) i – jak każe tradycja – podrzuca się je na
patelni prawą ręką, trzymając w lewej dłoni złotą monetę, co miało kiedyś zapewnić
dobre zbiory zbóż w kolejnym sezonie.

Niezależnie od różnic, podobnie jak w Polsce, rozliczne francuskie tradycje
przypadające na okres świąt Bożego Narodzenia mają urozmaicić ponury okres zimy i
pozostawić wiele radosnych wspomnień.

Marzena Dupuis

ps. Życzymy wszystkim, aby tak właśnie było również w tym roku !

A jeśli chcecie się o francuskich zwyczajach nie tylko świątecznych dowiedzieć więcej, a przy okazji zgłębiać tajniki tego pięknego języka, wpadajcie na nasze kursy online – nowe grupy ruszają już od stycznia !

https://salut-hola.com/zajecia-online/francuski